Konferencja miała na celu podsumowanie wyników zadania realizowanego w latach 2017-2020 przez LBG Kostrzyca – na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych. 

Wydarzenie podzielono na cztery bloki tematyczne:

I. Zbiory materiału roślinnego 

II. Bankowanie materiału roślinnego 

III. Barkodowanie DNA 

IV. Odpowiedzi na pytania, podsumowanie i zakończenie 

Do wygłoszenia prelekcji zostali zaproszeni m.in.: prof. dr hab. Tadeusz Malewski (z Pracowni Technik Molekularnych i Biometrycznych Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk), Jan Tabor (Naczelnik Wydziału Ochrony Zasobów Przyrodniczych DGLP), Jan Kucharzyk (botanik, fotograf, podróżnik). 

Zapraszamy do zapoznania się z treścią prezentacji zaproszonych gości oraz pracowników LBG Kostrzyca zaangażowanych w realizację zadania, a także do bieżącego śledzenia aktualności ukazujących się na stronie www.barkodowanie.pl.

Pytanie: "A jak z widłakami w Puszczy Białowieskiej, zwłaszcza z widłakiem spłaszczonym i cyprysowym? Nie było problemów z ich znaleziem?"

Odpowiedź p. Kucharzyka: Aktualnie na terenie Puszczy Białowieskiej jeszcze stosunkowo często spotkać możemy dwóch najczęstszych krajowych przedstawicieli rodziny widłakowatych Lycopodiaceae – widłaka jałowcowatego Lycopodium annotinum i widłaka goździstego Lycopodium clavatum. Oba gatunki szczególnie często spotkamy w borach (lasach iglastych), przy czym pierwszy z nich nierzadko odnajdywany bywa również w ich podmokłych facjach (np. na okrajkach borów bagiennych). Z borami i lasami bagiennymi związany jest również inny przedstawiciel opisywanej rodziny – wroniec widlasty Huperzia selago. Gatunek ten – podobnie jak oba wyżej wymienione – objęty jest ochroną gatunkową (częściową) i umieszczony został na polskiej czerwonej liście paprotników i roślin kwiatowych. Ze względu na niemal obligatoryjne przywiązanie do podmokłych, cienistych i mszystych borów oraz lasów, w efekcie wielkoskalowych zmian układu hydrologicznego na terenie naszego kraju, wroniec widlasty w ostatnich latach ustępuje z wielu stanowisk zlokalizowanych na niżu, w tym położonych na terenie Puszczy Białowieskiej.

Aktualna sytuacja obu – podawanych dotychczas z terenu Puszczy Białowieskiej – przedstawicieli rodzaju Diphasiastrum, czyli widlicza cyprysowego Diphasiastrum tristachyum i widlicza spłaszczonego Diphasiastrum complanatum jest zła. Podczas badań w latach 2017-2018 nie odnaleziono żadnych populacji wskazanych gatunków, których liczebność umożliwiałaby pobranie materiału genetycznego. Skrajnie nieliczne skupienie D. tristachyum odnaleziono w drugim roku badań na terenie Białowieskiego Parku Narodowego, na terenie obrębu ochronnego Hwoźna, natomiast zamierające populacje widlicza cyprysowego zidentyfikowano w południowo-zachodniej części Puszczy, w kompleksach rozległych borów świeżych. Warto zaznaczyć, że oba wskazane gatunki jeszcze w II połowie XX wieku posiadały na opisywanym terenie znacznie więcej stanowisk, a widlicz spłaszczony uznawany był za gatunek umiarkowanie rozpowszechniony na terenie białowieskich borów. Przyczyn dynamicznej ekstynkcji tych światłożądnych taksonów należy dopatrywać się w zmianach zasiedlanych przez nie fitocenoz. Wzrost żyzności borów sosnowych (związany m.in. ze zmianą sposobu ich użytkowania, w tym zaniechania prowadzonego dawniej ekstensywnego wypasu, depozycją związków azotu z zanieczyszczonego powietrza, czy zaprzestaniem zbioru chrustu i runa przez mieszkańców okolicy do celów np. opałowych) przyczynia się do nadmiernego rozwoju ekspansywnych i silnych konkurencyjnie gatunków roślin (zarówno w warstwie mszystej, roślin zielnych, jak i krzewów) ograniczając dostępność energii słonecznej dla słabych konkurencyjnie, światłożądnych reprezentantów rodzaju widlicz. Warto zaznaczyć, że z tożsamych powodów dochodzi do zaniku wielu innych gatunków związanych z widnymi, jasnymi i ubogimi zbiorowiskami borowymi, np. sasanki otwartej Pulsatilla patens, miodunki wąskolistnej Pulmonaria angustifolia, czy turówki leśnej Hierochloë australis.

W związku z powyższym materiał genetyczny pochodzący z przedmiotowych taksonów zabezpieczono z innych stanowisk położonych w Polsce północno-wschodniej i centralnej.

Materiały z konferencji: